کاربرد ذهن‌آگاهی در درمان اضطراب

اختلال اضطراب یا اختلال اضطرابی  فراتر از عصبی و تندمزاج بودن است. یک فرد مضطرب با مواردی از قبیل تهدید‌های اغراق‌شده بی‌منطق و بی‌دلیل، افکار منفی تکرارشونده، تحریک‌پذیری بالا، ترس بسیار زیاد روبه‌رو است. واکنش «جنگ یا گریز» در آن‌ها بسیار بیش‌از حد است. هم‌چنین اضطراب سبب بروز علائم فیزیکی مشهودی نیز می‌شود که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و مشکلات گوارشی اشاره کرد. در اختلال اضطراب فراگیر (GAD) و اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) این علائم بسیار شدید است تا حدی که فعالیت‌های روزمره فرد را غیرممکن می‌سازد.

رفتار درمانی شناختی (CBT) یکی از متداول‌ترین روش‌های درمان‌ اضطراب است. از منظر رفتار درمانی شناختی، در اختلال اضطرابی بیمار خطر اتفاقات مخرب در زندگی‌اش را بیش‌ازحد می‌داند و قابلیت و توانایی خود برای مقابله با آن‌ها را دست‌کم می‌گیرد. در CBT سعی بر آن است که تفکر تحریف‌شده جایگزین افکار و تفکر مخرب شده و واکنش‌های دقیق‌تر و منطقی‌تری جای واکنش جنگ یا گریز را بگیرند. در این روش از درمان‌ اضطراب بیمار و روانپزشک با هم همکاری می‌کنند و سعی می‌کنند تا الگوهای تفکری را تغییر دهند.

در درمان‌ اضطراب مبتنی بر ذهن‌آگاهی به‌جای تغییر تفکرات، سعی بر تغییر دادن رابطه‌ی بین فرد مضطرب و تفکراتش است. در درمان‌ اضطراب مبتنی بر ذهن‌آگاهی، شخص بر احساسات بدنی و فیزیکی خود که در هنگام اضطراب بروز می‌کنند تمرکز می‌کند. فرد باید به‌جای اجتناب یا فرارکردن از این احساسات، در این حالت باقی مانده و علائم اضطراب را کاملا تجربه کند. به‌جای اجتناب از افکار ناخوشایند، او باید با این احساسات روبه‌رو شود و سعی کند درک کند و به این آگاهی برسد که این احساسات واقعیت ندارند.

هرچند که ممکن است این کار غیر بصری و غیر مستقیم به‌نظر برسد، اما درک کامل تجربه‌ی اضطراب باعث می‌شود تا فرد مضطرب شناسایی بیش‌از حد تفکرات منفی خود را آزادانه نشان دهد. به‌ این‌صورت فرد واکنش به افکار منفی و ویران‌گر را تجربه کرده و می‌گذارد این افکار از ذهن او بیرون بروند.

با باقی ماندن در تن و جسم، فرد می‌آموزد که اضطرابی که تجربه می‌کند، به‌ندرت می‌تواند واکنشی به تهدیدهای ذهنی‌اش باشد. به‌جای موضع انفعالی، فرد  با واکنش و پاسخ مثبت به اتفاقات تهدیدکننده می‌تواند بر واکنش و پاسخ جنگ یا درگیری اشتباه خود غلبه کند.

در دانشگاه برژن در نروژ، ولستاد و نیلسن 19 تحقیق درباره تاثیر درمان‌ مبتنی بر ذهن‌آگاهی MBTs بر روی درمان‌ اضطراب انجام دادند. آن‌ها دریافتند که MBTs با کاهش شدید و اساسی علائم اضطراب همراه است. ثابت شد که MBTs  نیز به‌اندازه CBT موثر و به‌مراتب کم‌هزینه‌تر است. 

هم‌چنین محققان دریافتند که MBTs در کاهش علائم افسردگی نیز بسیار موثر هستند. این امر بسیار حائز اهمیت است زیرا اختلال افسردگی حاد بر روی 20 تا 40 درصد افراد مبتلا به  GAD و SAD تاثیر می‌گذارد.

در نظریات MBTs تاکید بر از بین بردن این علائم نیست، بلکه تاکید بر ایجاد یک رابطه جدید میان افکار و احساسات ناخوشایند و انگیزش‌های رفتاری است؛ این تحقیق نیز با درنظر گرفتن این نکته، موفقیت این روش درمان‌ اضطراب را تائید کرد. به‌نظر می‌رسد که این روش به‌صورت تناقض‌گونه‌ای باعث کاهش ناخوشی و اضطراب می‌گردد.

به عبارت دیگر یکی از راه‌های درمان‌ اضطراب این است که کاملا و به‌صورت ذهن‌آگاه مضطرب باشید. به‌محض این‌که متوجه شوید که اضطراب در حقیقت یک تصور نادرست است، تمامی علائم آن نیز از بین خواهند رفت.