تاریخچه آسانسور
آسانسورهای اولیه یا بالابرها، در قرون وسطا استفاده میشدند و ریشهی آنها به سدهی سوم پس از میلاد مسیح باز میگردد. در آن زمان آسانسور با نیروی انسان، حیوان یا مکانیزمهای آبی حرکت میکرد. اولین آسانسور به معنای امروزی در قرن نوزدهم اختراع شد که با نیروی بخار یا هیدرولیک کار میکرد. در آسانسور هیدرولیک، اتاقک به یک پیستون خالی متصل بود که در یک سیلندر استوانهای شکل فرو میرفت و آنجا، از آب پر میشد و با استفاده از فشار آن آسانسور را بالا میبرد و وقتی از آب خالی میشد، با استفاده از نیروی جاذبه به پایین باز میگشت.
شیرهای جریان آب توسط مسافران آسانسور و با استفاده از طناب کنترل میشد. این سامانه بعدها پیشرفت کرد و از اهرم و شیرهای خودکار بهره گرفت. پدربزرگ آسانسور امروزی برای اولین در قرن نوزدهم و در انگلستان مورد استفاده قرار گرفت. در این آسانسور طناب از داخل یک قرقره رد شده و به یک وزنهی متعادل کننده متصل میشد. این نوع آسانسور در اواسط قرن نوزدهم وارد آمریکا شد و در یکی از ساختمانهای نیویورک مورد استفاده قرار گرفت. در سال 1853، الیشا گریوز اوتیس در قصر شیشهای نیویورک نمایشگاهی برپا و از اولین آسانسور با ترمز اضطراری رونمایی کرد. این اختراع یکی از نقاط عطف تاریخ آسانسور محسوب میشود. پس از چهار سال اولین آسانسور مسافربری اوتیس در نیویورک به کار گرفته شد و ده سال بعد، پسران الیشا کارخانهی Otis Brothers را تاسیس و آسانسور را به تولید انبوه رساندند. در این زمان آسانسورهای دیگری مثل آسانسور هیدرولیک و چرخ دندهای هم وارد صحنه شدند.
در اواخر قرن نوزده و با ظهور الکتریسیته، موتورهای برقی برای اولین بار توسط مخترع آلمانی Werner von Siemens در آسانسور به کار گرفته شدند. موتور برقی، زیر اتاقک تعبیه شده بود و با کمک چرخ دندهها و ریلهای متصل به دیوار، آسانسور را بالا میکشید. فناوری موتور و روشهای کنترل بهسرعت پیشرفت کردند. در سال 1889 آسانسورهای برقی تولید شدند که در ساختمانهای بلند قابل استفاده بودند. در سال 1903، آسانسورهای بدون چرخدندهی برقی اختراع شدند که قادر بودند صدها طبقه را بالا بروند و برای همیشه منظرهی شهری را تغییر دادند. پس از مدتی موتورهای چند سرعته، جایگزین موتورهای تک سرعته شدند که حرکت آسانسور را نرمتر میکردند. سپس فناوری الکترومغناطیس جایگزین ترمزهای طنابی شد و دکمههای کنترل و دیگر سامانههای پیشرفته، آسانسور را به وسیلهای مدرن تبدیل کردند. مکانیزمهای ایمنی هم در حال پیشرفت بودند. چالرز اوتیس، پسر الیشا اوتیس که اولین مکانیزم ایمنی را اختراع کرده بود، مکانیزم ایمنی اختراع کرد که در سرعت بسیار بالا هم آسانسور را متوقف میکرد.
امروزه آسانسورها فناوریهایی دارند که اتاقک را در هر سرعتی کنترل میکنند. دکمهها جای خود را به صفحه کلید دادهاند و میکروپردازندهها، این امکان را فراهم کردهاند که چند آسانسور توسط یک کامپیوتر کنترل شوند. آسانسور به مدیومی از معماری تبدیل شده است که به اندازهی خود ساختمان قدرت بیان دارد و فناوری و طراحیهای جدیدش همچنان انسان را به پرواز در میآورند.