نحوه تدریس مهارت خواندن در آموزش زبان
در این مطلب قصد داریم به اهمیت توجه به مهارت‌های خواندن در آموزش زبان به کودکان بپردازیم و در مورد نحوه‌ی تدریس این مهارت نکات و توصیه‌هایی را در اختیار خوانندگان قرار دهیم.
ماهیت خواندن
طبق آمار منتشر شده از طرف یونسکو در جهان 122 میلیون از نعمت سواد خواندن و نوشتن محرومند که 60.7% آن‌ها را دختران تشکیل می‌دهند، 67.4 میلیون کودک مدرسه نمی‌روند و فقدان آموزش و یا ناکارآمد بودن آن دلیل اصلی بی سوادی است.
تصور کنید اگر خواندن بلد نبودید زندگی شما به چه صورتی بود. گزارشات حاکی از این است که 80% جمعیت جهان توانایی خواندن دارند.
خواندن یکی از مهارت‌های پایه است که در آموزش زبان نیز باید مورد توجه قرار گیرد. این مهارت نه فقط برای آموزش زبان، بلکه در زندگی اهمیت زیادی دارد. مهارت خواندن را به این صورت تعریف کرده‌اند: توانایی استخراج معنا از یک صفحه‌ی چاپ شده و تعبیر صحیح این اطلاعات.
چرا باید مهارت‌های خواندن را یاد بگیریم
داشتن سواد در زبان اول باعث می‌شود سواد در زبان دوم را با آگاهی یاد بگیریم. مهارت‌های خواندن بر پایه‌ی سطوح شفاهی زبان صورت می‌گیرد و فاکتورهای کلیدی که یادگیری خواندن در زبان دوم را تحت تاثیر قرار می‌دهد شامل توانایی درک مطلب و استفاده از مهارت‌های شنیداری و گفتاری است چون شما باید:
- قبل از این که بتوانید یک کلمه را بگویید باید آن را بشنوید.
- قبل از این که بتوانید یک کلمه را بخوانید باید آن را بگویید.
- قبل از آن که بتوانید یک کلمه را بنویسید باید آن را بخوانید.
در آموزش زبان این بدان معنا است که کودکان قبل از این‌که در هر زبانی بتوانند بخوانند و بنویسند، نیاز به پایه‌ی محکمی در مهارت‌های شنیداری و گفتاری دارند. یادگیری خواندن و پس از آن نوشتن بدین معنا است که کودک باید آن‌چه را که گفته و شنیده با آن چیزی که می‌تواند بخواند و بنویسد پیوند دهد.
نحوه‌ی آموزش مهارت خواندن به کودکان
آگاهی از واج‌ها
در آموزش زبان باید رابطه‌ی میان حروف انگلیسی و صدا‌های آن‌ها را به طور واضح برای بچه‌ها توضیح دهید. باید به آن‌ها بگویید که رابطه‌ی مستقیمی میان صداها و حروف وجود دارد تا این‌که شروع به ترکیب صداها و ادای کلمات ساده کنند. مثلا کار را با مصوت-صامت یا VC شروع کنند و بعد سراغ صامت-مصوت-صامت یا CVC بروند. وقتی زبان آموزان نحوه‌ی ترکیب صداها را فرا گرفتند، می‌توانید به آن‌ها یاد بدهید کلماتی را که می‌گویند به تک آواها تقسیم کنند. مهارت‌های کنار هم قرار دادن صداها و جدا کردن آن‌ها از یکدیگر کمک می‌کند رمز گشایی از کلمات و همین طور املای آن‌ها را یاد بگیرند.
هدف اصلی اختراع نمادها و حرف توسط بشر انتقال اطلاعات به یکدیگر بوده است. انسان در طول تاریخ این نمادسازی را به طرق مختلف انجام داده است، مثلا مصریان باستان هیروگلیف را اختراع کردند، چینی‌ها خط تصویری را به وجود آوردند و همین طور حرف عربی و رومی که تنها چند نمونه از این تلاش‌ها هستند. نمادها نه تنها از نظر ظاهر با هم تفاوت دارند، بکله جهت نوشتن‌شان هم متفاوت از یکدیگر است. توضیح صریح این موارد را نیز در آموزش زبان باید مد نظر قرار دهید چون این اصول را بشر به وجود آورده است و با غریزه و شهود نمی‌توان آن‌ها را فراگرفت.
معنا شناسی
توانایی رمز گشایی یا همان خواندن کلمات با صدای بلند به تنهایی فایده‌ای ندارد. نمادها یا حروف حامل معانی هستند بنابراین زبان آموزان باید یاد بگیرند نمادها و تصاویر را رمز گذاری کنند تا پیام مطلب را بگیرند.
ترکیب لغات
همان‌طور که نمادها در هر زبانی شکل متفاوتی با نمادهای زبان‌های دیگر دارند، ترتیب قرار گرفتن این نمادها در کنار یکدیگر نیز متفاوت است. گرامر یا طرز قرار گرفتن کلمات در کنار یکدیگر را به صورتی که کراشن مطرح کرده می‌توان به بهترین شکل یاد گرفت و نه با آموزش صریح. اکتساب زبان با قرارگیری مداوم در معرض آن در موقعیت‌های مختلف روی می‌دهد. کالبد شکافی اجزای مختلف جمله به درد کودکان نمی‌خورد اما از ده سال به بالا می‌توانید مقوله‌های دستوری مثل اسم، فعل، صفت، قید، حروف تعریف، ضمایر و ترتیب کلمات را به آن‌ها آموزش داد. دلیل لحاظ کردن این موارد در آموزش زبان این است که امکان دارد از لحاظ گرامری تفاوت‌هایی بین زبان مادری کودکان و زبان دوم آن‌ها وجود داشته باشد، به همین دلیل آموزش این تفاوت‌ها می‌تواند مفید باشد.
آموزش سواد خواندن
برای آموزش زبان مهارت خواندن نیاز نیست به یک کتابخانه‌ی غنی یا انبوهی از مطالب آنلاین دسترسی داشته باشید، بلکه می‌توانید از تکنیک‌های زیر استفاده کنید. لازم است به خاطر داشته باشید که فعال کردن «دانش پیشین» می‌تواند کلید درک مطلب در حین خواندن باشد چون «دانش پیشین» همانند یک لنز عمل می‌کند که از طریق این لنز آن‌چه را که می‌خوانیم درک می‌کنیم و همین طور به معلم اجازه می‌دهد که قبل از شروع به خواندن، کلمات جدید را برای زبان آموزان رمز گشایی کند.
در حین آموزش زبان می‌توانید کارهای زیر را برای آموزش مهارت‌های خواندن به کودکان انجام دهید:
- برچسب: می‌توانید روی نیمکت بچه‌ها، چوب لباسی‌ها و تمام اشیاء دیگر داخل کلاس و بیرون از کلاس برچسب بزنید و نام آن وسایل را روی برچسب‌ها بنویسید.
- پوستر: استفاده از پوسترهای رنگی که جلب توجه می‌کنند ایده‌ی بسیار عالی است. روی این پوسترها شعر آهنگین انگلیسی یا یک متن آموزشی به انگلیسی که نحوه‌ی انجام کاری مثلا مسواک زدن را توضیح می‌دهد بنوسید.
- پیام: می‌توانید خواسته‌های خود را به صورت نوشتاری مطرح کنید.
- خواندن با صدای بلند: معلم می‌تواند متن را با صدای بلند بخواند یا از یکی از بچه‌ها که از بقیه بزرگ‌تر است بخواهد این کار را انجام دهد.
فعالیت‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند خواندن را به فعالیتی لذت بخش در آموزش زبان تبدیل کند این فعالیت‌ها عبارتند از:
- تمرکز بر روی روان‌خوانی مثلا زمان گرفتن برای یک متن خاص.
- املا گرفتن به صورت کلاسی: با این کار همه‌ی بجه‌ها درگیر خواندن می‌شوند.
- زبان آموزان می‌توانند داستان بنویسند و برای بچه‌های دیگر بخوانند.
- نوشتن داستان برای شخصیت‌های عروسکی و اجرای آن در کلاس آموزش زبان.
- انگیزه: از زبان آموزان بخواهید مطالبی را که از خواندن‌شان لذت می‌برند با خود به کلاس بیاورند. این نوشته‌ها می‌تواند نتایج مسابقات فوتبال، دستور پخت غذا، شعر یک آهنگ و مطالب دیگر باشد. می‌توانید این نوشته‌ها را دستمایه‌ی تمرین مهارت خواندن و بحث‌های کلاسی آموزش زبان قرار دهید.
- با هدف پیش بروید: مثلا اگر درس در مورد کلمات مربوط به غذا است بسته‌ها یا کنسر‌های مختلف غذا را به کلاس بیاورید و در مورد منشا غذاهای مختلف مطلب آماده کنید و در کلاس آموزش زبان بخوانید. سپس غذا‌ها را بر اساس کشور و یا بر اساس قابل شمارش یا غیر قابل شمارش بودن دسته بندی کنید.
- از زبان آموزان بخواهید مطالبی را که دوست دارند انتخاب کرده و مستقل از کلاس آموزش زبان رای خود بخوانند. با این کار اعتماد به نفس آن‌ها در مهارت خواندن بالا رفته و باعث می‌شود لذت بیشتری از این کار ببرند.
نتیجه گیری
خواندن فعالیتی لذت بخش است که هم معلم و هم زبان آموزان می‌توانند از آن لذت ببرند. حرف آخر این است که در آموزش زبان تدریس مهارت خواندن را تبدیل به یک فعالیت لذت بخش کنید تا زبان آموزان با شور و شوق آن را دنبال کرده و یک وظیفه‌ی سخت و خسته کننده تلقی نکنند.
منبع : Teachingenglish
