تجهیزات پزشکی که دنیا را متحول کرد

تجهیزات پزشکی شاید اختراعات مدرنی به نظر برسند، اما این تجهیزات پزشکی قرن‌ها است که به ما انسان‌ها در کنترل و درمان بیماری‌ها کمک کرده‌اند. در این مطلب ده نمونه از تجهیزات پزشکی مهم را معرفی می‌کنیم که برخی از آن‌ها آن‌قدر دم دستی هستند که گاهی اوقات به چشم نمی‌آیند.

دماسنج طبی

معادل انگلیسی کلمه‌ی دماسنج از دو کلمه‌ی یونانی thermos به معنای گرم و meter به معنای اندازه‌گیری ریشه می‌گیرد.  مخترع اصلی این تجهیزات پزشکی مشخص نیست اما یکی از نمونه‌های دماسنج با نام گرمایاب را گالیله در سال‌های 1500 اختراع کرد و اساس کار آن بر این اصل بود که چگالی مایعات نسبت به دمای آن‌ها تغییر می‌کند. در سال 1714، دنیل گابریل فارنهایت اولین دماسنج جیوه‌ای را اختراع کرد که امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. دماسنج دیجیتال که در واقع یک اختراع مدرن است به دماسنج جیوه‌ای ترجیح داده می‌شود. جیوه ماده‌ای سمی است به همین دلیل دماسنج جیوه‌ای کم کم از میان تجهیزات پزشکی کنار می‌رود.

سوزن آمپول زیر پوستی

رومیان و یونانیان باستان از ابزار نازک و تو خالی برای وارد کردن مایعات به بدن استفاده می‌کردند که در واقع پیشگام آمپول‌های امروزی بود. در سال 1656 کریستوفر ورن از یک پر غاز به عنوان سوزن استفاده می‌کرد تا بر روی سگ‌ها تزریق‌های وریدی انجام دهد. سوزن زیر پوستی که امروز می‌شناسیم را چارلز پراواز و الکساندر وود در اواسط قرن1800 اختراع کردند و امروزه یکی از تجهیزات پزشکی مهم محسوب می‌شود. امروزه سوزن زیر پوستی به همراه سرنگ برای برای تزریق دارو به بدن یا کشیدن خون از آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این سوزن‌ها درد و خطر ورود آلودگی به حداقل می‌رسد.

عینک

ما به دو دلیل عمده از عینک استفاده می‌کنیم. یکی برای اصلاح دید و دیگری حفاظت از چشم‌ها. در زمان‌های قدیم راهبان و دانش پژوهان که از نمونه‌های اولیه‌ی عینک استفاده می‌کردند، مجبور بودند شیشه‌های آن را با دست جلوی چشم خود نگه دارند یا آن را در حالت تعادل روی بینی خود نگه دارند تا نیفتد.

در قرن بیستم که کتاب‌های چاپی به وفور در دسترس همگان قرار گرفت، شمار افراد مبتلا به نزدیک بینی افزایش پیدا کرده و در نتیجه تولید عینک بالا رفت و کم کم به دنیای تجهیزات پزشکی راه یافت. عینک‌های امروزی را می‌توان هم برای اصلاح دور بینی و هم نزدیک بینی مورد استفاده قرار داد. همین طور عینک‌های آفتابی مدرن می‌توانند جلوی نور ماوراء بنفش را بگیرند و در دنیای مد هم جایی برای خود باز کرده‌اند. 

رادیولوژی یا عکسبرداری با اشعه‌ ایکس

ویلهلم کنراد رونتگن اولین برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در رشته‌ی فیزیک بود که در سال 1901 آن را دریافت کرد. او این جایزه را به خاطر کشف پرتوی الکترومغناطیس در طول موجی که امروزه اشعه‌ی ایکس نامیده می‌شود از آن خود کرد. رونتگن پس از این که به طور تصادفی پرتویی را کشف کرد که می‌توانست از مواد مختلف عبور کند، اختراع خود را با عکسبرداری از دست همسرش امتحان کرد. در این عکس حلقه‌ی ازدواج و استخوان‌های انگشت او به وضوح پیدا بود.

از آن زمان به بعد، اشعه‌ی ایکس کاربردهای زیادی در تجهیزات پزشکی داشته است. پزشکان از این اشعه برای مطالعه‌ی استخوان‌ها و دندانپزشکان برای شناسایی بیماری‌های مربوط به دندان‌ها استفاده می‌کنند. هم‌چنین از اشعه‌ی ایکس در رادیوتراپی برای جلوگیری از رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ضربان ساز قلب

یکی دیگر از تجهیزات پزشکی ضربان ساز قلب است. این دستگاه قابل کاشت در بدن که ضربان قلب را تنظیم می‌کند جان میلیون‌ها نفر را از مرگ حتمی نجات داده است. در سال 1926 دو پزشک استرالیایی آن را اختراع کردند.

نمونه‌ی اولیه‌ی ضربان ساز قلب قابل حمل بود و از دو قطب تشکیل می‌شد، یک قطب به یک پد پوست در محلول نمک وصل می‌شد و قطب دیگر  شامل یک سوزن می‌شد که که وارد قلب بیمار می‌شد.

شاید باور نکنید اما مخترعین آن توانستند با همان نمونه‌ی ابتدایی این دستگاه نوزادی را که مرده به دنیا آمده بود به زندگی بازگردانند. امروزه باتری‌های ضربان ساز قلب پیشرفت زیادی کرده به‌طوری که این باتری‌ها می‌توانند تا بیست سال کار کنند و حتی از طریق پوست شارژ شوند.

سمعک

سمعک هم در میان تجهیزات پزشکی جایگاه خاص خود را دارد. این وسیله برای تقویت صدا طراحی شده است. در سال 1899 فردی به نام میلر ریس هاچینسون اولین سمعک الکترونیکی را اختراع کرد که از میکروفن کربنی، باتری و گوشی تشکیل می‌شد. 

این دستگاه که Akouphone نامیده می‌شد آن‌‌قدر بزرگ بود که می‌بایست روی میز قرار می‌گرفت. تنها 10 سال بعد شرکت هاچینسون آکوستین اولین سمعک قابل نصب بر روی گوش با نام Acousticon را ساخت. این دستگاه کوچک‌تر و قابل حمل بود گو این که مدل‌های اولیه‌ی آن هنوز هم به سختی قابل جا‌به‌جایی بودند.

سمعک‌های جدید به قدری کوچک هستند که می‌توان آن‌ها را در حین استفاده کاملا مخفی کرد و برخی دیگر از این سمعک‌های جدید حتی قابلیت کاهش صدای محیط را نیز دارند.

فتوتراپی ال‌ای‌دی

60% نوزادان در بدو تولد زردی دارند. علت زردی بالا بودن بیلی روبین است که در کبد تولید می‌شود و میزان آن در نوزادان بسیار بالا است. اگر زردی درمان نشود بیلی روبین به داخل مغز گسترش پیدا کرده و آسیب‌های جدی به آن می‌زند که اثر آن تا مدت طولانی باقی می‌ماند.

چاره‌ی کار به طرز شگفت آوری آسان است و آن چیزی نیست جز فتوتراپی که وجود آن در تجهیزات پزشکی واقعا ضروری است. این دستگاه یک چراغ ال‌ای‌دی با نور آبی دارد و نوزاد را به مدت تقریبا سه روز در زیر این نور قرار می‌دهند. این نور آبی بیلی روبین را به فرم محلول در آب تبدیل می‌‌کند که می‌تواند از بدن دفع شود.

اعضای مصنوعی و ایمپلنت‌ها

اختراع اعضای مصنوعی به کسانی که دچار قطع عضو شده‌اند و به عصا و صندلی چرخ‌دار وابسته هستند فرصت دوباره‌ای برای حرکت و فعالیت می‌دهد. همین طور، ایمپلنت‌های زانو و لگن به سالمندان و کسانی که از استئوآرتریت رنج می‌برند کمک زیادی می‌کند. این تجهیزات پزشکی بسیاری از افراد را از خانه نشینی نجات داده‌اند.

امروزه برای ساختن اعضای مصنوعی محکم‌تر، سبک‌تر و واقعی‌تر به‌جای فلز از فیبر کربن استفاده می‌شود. در آینده اعضای مصنوعی در داخل خود سنسور‌های ماهیچه‌ی برقی خواهند داشت که این سنسورها سیگنال‌های مغزی را پردازش کرده و کارهایی مثل گرفتن و راه رفتن را به صورت اتوماتیک انجام می‌دهند.

استنت دارویی

استنت یک توری فلزی است که در عروق محیطی یا کرونر تنگ شده کار گذاشته می‌شود تا جریان خون به سمت قلب راحت‌تر و بهتر صورت گیرد. متخصصین قلب و عروق با بالون زدن استنت را در داخل رگ قرار می‌دهند. بالون استنت را باز کرده و در جای خود ثابت می‌کند.

استنت دارویی با دارو پوشانده می‌شود که این داروها به آرامی آزاد شده و جذب دیواره‌ی عروق می‌شوند تا از شکل‌گیری بافت زخم در طول پروسه‌ی درمان جلوگیری کنند.

گرچه هنوز هم بحث‌هایی در تایید و یا رد این تجهیزات پزشکی وجود دارد، اما سازمان غذا و داروی آمریکا پس از آزمایشات بالینی آن‌ها را تایید کرده و نشان داده است که این نوع استنت‌ها در مقایسه با استنت‌های فلزی لخت در پیشگیری از تکرار مداخلات پزشکی و همین طور حمله‌های قلبی و مرگ موثرتر هستند.

دستگاه مانیتور گلوکز خون

بیماران دیابتی برای این‌که قند خون خود را تا حد امکان در حد نرمال نگه دارند باید، میزان گلوکز را حداقل یک بار در روز چک کنند. فناوری کنونی برای اندازه‌گیری گلوکز در خون شامل استفاده از یک دستگاه تست قابل حمل است که دستگاه مانیتور گلوکز نامیده می‌شود. با استفاده از این تجهیزات پزشکی یک قطره خون از نوک انگشت روی نوار تست این دستگاه قرار می‌گیرد و ظرف چند ثانیه میزان گلوکز خون را با عدد نشان می‌دهد.

دستگاه‌های پیچیده‌تری نیز در راه است. یکی از آن‌ها دستگاه غیر تهاجمی تست گلوکز به وسیله‌ی آنالیز تنفس است و یا سنسور گلوکز که در بدن کار گذاشته می‌شود و میزان گلوکز را در هر لحظه نشان می‌دهد و همین‌‌طور در صورت نیاز انسولین در بدن آزاد می‌کند.