آموزش زبان و تدریس مهارت شنیدن به کودکان

در این مطلب قصد داریم به آموزش زبان و تدریس مهارت شنیدن به کودکان بپردازیم.

برای پرداختن به این موضوع به چند نظریه و همین‌طور نکات مهمی که در حین تدریس مهارت شنیدن می‌بایست در ذهن داشته باشیم اشاره خواهیم کرد تا از این رهگذر، بچه‌ها بتوانند این مهارت بسیار مهم را فرا بگیرند و در درک شنیداری پیشرفت کنند.

ماهیت شنیدن

شنیدن عملی فعال بوده و به هیچ وجه منفعلانه نیست. با توجه به این مهم باید روی سه نکته تاکید کنیم:

• اهمیت درک فعالانه بودن عمل گوش کردن: یعنی این‌که ذهن شنونده به طور فعال در جستجوی معنای شنیده‌های خود است.
• اهمیت آن‌چه که کراشن آن را «ورودی قابل فهم» می‌نامد: یعنی موقعی یاد می‌گیریم که چیزی را که می‌شنویم یا می‌خوانیم بفهمیم. به عبارت دیگر موقعی که جذب پیام می‌شویم. پیشرفت فرد در آموزش زبان به این بستگی دارد که ورودی‌هایی که دریافت می‌کند حاوی جنبه‌هایی از زبان انگلیسی باشد که زبان آموز هنوز یاد نگرفته اما آمادگی فراگیری آن‌ها را دارد. این موضوع اهمیت تطابق سطح زبان آموز و درس را نشان می‌دهد و بدین معنا است که معلم در آموزش زبان، باید بداند زبان آموزان واقعا در چه سطحی قرار دارند و با توانایی‌های زبانی آن‌ها کاملا آشنا باشد.
• کراشن می‌گوید در آموزش زبان یادگیری موقعی اتفاق می‌افتد که میزان اضطراب زبان آموز پایین بوده و اعتماد به نفس او بالا باشد. این نکته نشان می‌دهد که جو کلاس آموزش زبان نباید حالت تهدیدآمیز داشته باشد.

• مهارت‌های شنیداری باید با زندگی واقعی در ارتباط باشد. بچه‌ها نیاز به اهداف و نیاتی دارند که برای‌شان قابل تشخیص باشد و بتوانند به آن‌ها پاسخ بدهند. این نیات انسانی همانند یک قالب است که تفکر کودک به آن تنیده شده است.
• این بدان معنا است که مطالب و مواد درسی برای تدریس مهارت شنیدن باید به دقت انتخاب شده و از نظر کودکان معنادار باشد. 

نظریه‌های که برای تدریس مهارت شنیدن باید در نظر داشت

با در نظر داشتن این‌که شنیدن عملی فعال است، بروستر، الیس و جیرارد هشدار می‌دهند که اگر از بچه‌ها بخواهید چیزی را بشوند و به خاطر بسپارند باعث شکل گیری اضطراب در آن‌ها می‌شوید و این روش فشار زیادی را روی حافظه‌ی آن‌ها وارد کرده و در نهایت به پیشرفت در مهارت‌های شنیداری منجر نمی‌شود.

اگر معلم توجه زبان آموزان را به سمت نکات خاصی در آن‌چه که شنیده‌اند بکشاند به پیشرفت آن‌ها در درک متون شفاهی کمک زیادی خواهد کرد.

ولز می‌گوید یادگیری در کودکان به ایجاد ارتباط میان آن‌چه می‌دانند و آن‌چه از طریق شنیدن می‌فهمند بستگی دارد، اما این یادگیری صرفا با گوش دادن نیست؛ انگیزه‌ی یادگیری و آموزش زبان در قابلیت ایجاد ارتباط است یعنی استفاده از داشته‌های قبلی خود برای تعامل با سایر افراد و صحبت در مورد نیازها و چیزهایی که به آن‌ها علاقه دارند. این ایده به نظر با تئوری‌هایی ساختارگرایی اجتماعی همسویی دارد.

• پیاژه بر این باور بود که درک دانش آموزان از همان سنین کودکی و در طول زمان ساخته می‌شود.
• ویگوتسکی بر این عقیده بود که یادگیری مقدم بر رشد است و برای رشد، داشتن تعامل با بزرگسالان و هم سالانی که دانش بیشتری دارند لازم است. وی آن را «منطقه‌ی مجاور رشد» نام گذاری کرده است.
• برونر نظریه‌ی «منطقه‌ی مجاور رشد» ویگوتسکی را تعمیم داده و فرد دیگر داناتر را کسی دانست که با پر کردن شکاف میان آن‌چه که به صورت جزئی یا کامل درک شده، به صورت فعالانه در فرآیند یادگیری و آموزش زبان شرکت دارد.

برخی از ملاحظات برای آموزش مهارت شنیدن در کلاس

• در آموزش زبان به ویژه در تدریس مهارت‌های شنیداری باید به بچه‌ها اعتماد به نفس بدهید. نباید از آن‌ها انتظار داشته باشید همیشه تک تک کلمات را بفهمند و آن‌ها هم باید بدانند که این انتظار از آن‌ها نمی‌رود.
• برای بچه‌ها توضیح دهید که چرا باید گوش کنند. بچه‌ها هدف از هر فعالیت شنیداری را باید بدانند. 
• به بچه‌ها کمک کنید روش‌هایی را برای گوش دادن به دست بیاورند. یکی از روش‌های مهمی که معلم برای آموزش زبان باید به زبان آموزان یاد دهد «حدس زدن هوشمندانه» است. زبان آموزان برای حل مسائلی که نسبت به آن‌ها شک دارند به دانش قبلی خود رجوع می‌کنند.
• در کلاس بچه‌ها را درگیر فعالیت‌های مرتبط با مهارت شنیداری کنید. شنیدن سه مرحله دارد که عبارتند از: پیش از شنیدن، در حین شنیدن، پس از شنیدن. برای هر یک از این سه مرحله فعایت‌هایی را در نظر بگیرید.
• برای کار بر روی مهارت شنیدن در کلاس حتما نیاز به وجود نوار کاست یا فایل از پیش ضبط شده نیست. بیشتر کار شنیدن روی صحبت‌های خود معلم استوار است.

معلم چطور می‌تواند صحبت‌های خود را قابل فهم‌تر کند

به چند طریق می‌توانید منظور خود را راحت‌تر به زبان آموزان بفهمانید:

• از جملات کوتاه با ساختار گرامری ساده در آموزش زبان استفاده کنید.
• در بالا بردن و پایین آوردن صدا اغراق کنید تا توجه بچه‌ها به سمت شما جلب شود.
• کلمات کلیدی حرف‌های خود را با تاکید بیشتری ادا کنید.
• صحبت‌های خود را به موضوعاتی محدود کنید که برای بچه‌ها آشنا باشند.
• حرف‌های خود را تکرار کرده و آن‌ها را به شکل‌های دیگر نیز بیان کنید.

نتیجه گیری

در آموزش زبان گوش دادن فرآیندی فعال است چون ذهن به صورت فعالانه درگیر ساختن معنا است. پس بر معلم است که مواد درسی قابل فهم را برای تدریس مهارت شنیدن انتخاب کند. این مواد درسی باید در محدوه‌ی آمادگی زبان آموز قرار داشته باشند. گوش دادن کار سختی نیز هم هست که می‌تواند با استرس همراه باشد. بنابراین برای بالا بردن پتانسیل یادگیری و آموزش زبان باید مطمئن شویم که زبان آموزان کم سن و سال ما در حین آموزش زبان هیچ گونه اضطراب و استرسی نداشته باشند.