مراحل کامل تعمیر و صحافی کتاب

در کتابخانه‌های بزرگ و کوچک تعمیر و صحافی جلد کتاب‌ها یکی از کارهای مهمی است که برای مراقبت از مجموعه‌ی کتاب‌ها و مجلات خود باید انجام دهید. مجموعه‌های با ارزش به محض دیده شدن کوچک‌ترین نشانی از آسیب مرمت خواهند شد به‌طوری که دیگر به تعمیرات یا صحافی پیچیده نیاز نداشته باشند. در این‌صورت حتی برخی اوقات جلد کتاب‌های با لولای سیمی بعد از مرمت چنان محکم و جمع و جور می‌شود که حتی از شرایط‌شان در هنگام خرید نیز بهتر و محکم‌تر خواهند بود.

در ادامه دستورالعمل‌هایی برای انجام سه روش موثر و کم هزینه برای مرمت کتاب‌های با جلد سخت ارائه خواهد شد. این روش‌ها نیاز به مرمت‌های زمان‌بر و پرهزینه در آینده را کاهش داده یا به کلی مرتفع خواهند کرد.

لولای کتاب را در ابتدا و انتهای آن بررسی کنید تا ببینید آیا دچار مشکل شده است یا نه. اگر صفحات آخر از داخل روکش جلد جدا شده‌اند اما هنوز به خوبی به انتهای پشتی قطع کننده‌ی برگه‌ها چسبیده‌اند، محکم کردن لولا می‌تواند روش خوبی برای محکم کردن آن‌ها باشد. اگر این کار را نادیده بگیرید انتهای پشتی قطع کننده برگه‌ها که در درون جلد شل شده است هنگام استفاده از کتاب هر بار بیش از قبل صدمه دیده تا این که به‌طور کامل از جلد جدا خواهد شد.

چسب پلی وینیل استات در یک ظرف باریک و بلند، میخ‌های سیمی نازک یا ترکه‌های پلاستیکی با ضخامت‌های متفاوت، کاغذ مومی و یک ابزار تاکننده‌ی استخوانی، یک گیره‌ی کارتنی مسطح و یک صفحه‌ی با لبه‌ی فلزی نیز لازم خواهد بود.

کتاب را در حالت عمودی قرار دهید. با یک دست تا جایی که جلد پاره نشود آن را باز کنید. با استفاده از یک میخ سیمی نازک مقداری از چسب را از ظرف آن خارج کنید و هنگام خارج کردن آن از ظرف مقدار اضافی را داخل ظرف بریزید. میخ سیمی را به داخل لولای کتاب فشار دهید. تا جایی که می‌توانید با حرکت تکانی آن را در  داخل لولا فرو ببرید. تا جایی که جا دارد فضایی که می‌بینید به چسب آغشته کنید. کتاب را برعکس کرده و در صورت لزوم طرف دیگر لولای کتاب را به چسب آغشته کنید.

کتاب را به پهلو بخوابانید و برگه‌ی جدا کننده را در داخل جلد آن قرار دهید. جلد را مقداری باز کنید و از لبه‌ی پهن ابزار تاکننده‌ی استخوانی  به آرامی برای فشار دادن صفحه‌ی آخر به لولای کتاب استفاده کنید. یک برگه از کاغذ مومی را تا جایی که امکان دارد به داخل لولا فشار دهید. این کار از چسبیدن بیش از حد چسب به برگه‌ی آخر جلوگیری کرده و باز شدن درست کتاب بعد از خشک شدن را تضمین خواهد کرد.

اطمینان پیدا کنید که برگه‌ی جدا کننده در درون جلد محکم شده است. سپس لبه‌ی بلند تاکننده‌ی استخوانی را روی لولای بیرونی جلد بکشید به‌طوری که در تمام طول جلد فشار یکسانی وارد شود.

کتاب را به مدت چند ساعت یا یک شبانه روز تحت فشار قرار دهید؛ به‌طوری که فشار در سراسر لولای کتاب اعمال شده باشد. این کار را می‌توان با استفاده از کارتن‌های سخت و باریک انجام داد. توجه داشته باشید که میخ‌های نازک سیمی را در جای مناسب و به‌طور هماهنگ درون جلد قرار دهید و وزنی معادل پنج کیلوگرم را به کتاب وارد کنید. از دو میخ نازک سیمی هم اندازه و کمی ضخیم‌تر از جلدها در اتصالات استفاده کنید. این میخ‌ها را با هم هماهنگ کرده و کتاب را در حالت ساندویچ بین کارتن‌ها قرار داده و چند وزنه‌ی تخت را روی آن‌ها قرار دهید.

کارتن‌های با لبه‌ی فلزی نیاز به میخ‌های سیمی نازک را مرتفع خواهند کرد زیرا یک لبه از هر کارتن با لبه‌ی فلزی که از هر کارتن به اندازه‌ی 4.5 سانتی‌متر  بیرون زده است هماهنگ شده است. این لبه‌ی بیرون زده تحت فشار با اتصال کتاب پیوند خورده و فشار بیشتری را در طول آن اعمال می‌کند.

راحت‌ترین و موثرترین روش برای تحت فشار قرار دادن کتاب استفاده از گیره‌ی کتاب و تخته‌های لبه فلزی خواهد بود. این وسیله‌ی قدیمی فشار کنترل شده و محتاطانه روی کتاب را ممکن می‌سازد.

کاور را باز کنید. اگر صفحه پایانی یا صفحات پایانی و صفحه‌ی عنوان از قسمت داخلی جلد جدا شده‌اند و قسمت ستون فقرات جلد مشخص ولی سالم است؛ محکم کردن لولا بهترین کار ممکن خواهد بود. اگر این کار را نادیده بگیرید ممکن است لایه‌ی جدا کننده نیاز به تعمیرات جدی داشته باشد یا حتی مجبور شوید در آینده‌ای نزدیک صحافی را از نو انجام دهید.

چسب پلی وینیل استات در یک ظرف با ارتفاع کم، قلم مو، کاغذ مومی، کاغذ پاره با طول زیاد و یک تاکنند‌ه‌ی استخوانی، یک گیره‌ی کتابی و تخته‌های با لبه‌ی فلزی نیز لازم خواهند بود. 

کتاب را از جایی که جدا کننده‌ی برگه‌ها و کاغذ آخر از هم جدا شده‌اند باز کنید. یک لایه کاغذ باطله بلند را در امتداد جدا کننده‌ی برگه‌ها و در فاصله‌ی 4.5 سانتی‌متر از محلی که لولا دیده می‌شود قرار دهید. چسب را با دقت بر روی قسمتی از ستون فقرات کتاب که بیرون افتاده و قسمت زیرین محل تا شدن کاغذ پایانی بمالید.

همانطور که کتاب هنوز باز است به دقت کاغذ پایانی را با جدا کننده‌ی کاغذها تراز کنید تا اطمینان حاصل کنید که محل تا شدن برگه‌ی پایانی دقیقا با شانه‌ی تاکننده‌ی متن برخورد کند. این کار باز شدن درست و کامل کتاب بعد از خشک شدن چسب را تضمین خواهد کرد.

با استفاده از لبه‌ی بلند تاکننده‌ی استخوانی، به آرامی محل تا شدگی برگه‌ی پایانی را به‌روی لولای کتاب فشار دهید.

یک برگه از کاغذ مومی را تا جایی که ممکن است به لولا بچسبانید. این کار باعث خواهد شد که از چسبیدن چسب اضافه به صفحه‌ی پایانی جلوگیری کرده و هم‌چنین کمک خواهد کرد که باز شدن کتاب بعد از خشک شدن چسب راحت‌تر و بهتر صورت گیرد.

مطمئن شوید که جدا کننده‌ی متن در وسط جلد قرار دارد. سپس لبه‌ی بلند تاکننده‌ی استخوانی را به‌سمت لولای بیرونی جلد بکشید و سعی کنید فشاری که وارد می‌کنید به یک اندازه باشد.

برای چند ساعت یا حتی یک شبانه روز کتاب را در حالت فشار قرار دهید. این فشار باید طوری باشد که روی اتصالات نیز فشار وارد شود. از یکی از روش‌های منگنه‌ای که قبلا اشاره شد استفاده کنید.

در داخل جلد قرار دادن روشی است برای محکم کردن برگه‌های جدا شده از ستون فقرات کتاب در داخل آن.

چسب پلی وینیل استات در یک ظرف با ارتفاع کم، کاغذ پاره‌های بلند، کاغذ مومی، تاکننده‌ی استخوانی، قلم مو، صفحه‌ی فشار یا صفحه‌ی شیشه‌ای و مقداری وزنه.

اگر صفحه‌ای که جدا شده از دیگر صفحات بزرگ‌تر است باید با یک کاتر آن را با دقت به اندازه‌ی برگه‌های دیگر برش دهید. صفحه‌ی مورد نظر را بین دو لایه کاغذ باطله بگذارید و به مقدار 0.3 سانتی‌متر از لبه‌ای که باید در ستون فقرات کتاب قرار گیرد را بیرون بگذارید. کاغذ باطله‌ی بالایی قسمت‌هایی که نباید آغشته به چسب شوند را محافظت خواهد کرد. یک لایه‌‌ی نازک و مساوی از چسب را به قسمتی که از صفحه‌ی مورد نظر  بیرون گذاشته‌اید بمالید.

با دقت برگه را در جای خود قرار دهید و تا جایی که می‌توانید در داخل شیار کتاب قرار داده و مطمئن شوید که با قسمت جدا کننده‌ی صفحات دیگر در یک سطح قرار داشته باشد.

بعد از این که صفحه‌ی مورد نظر را در جای خود قرار دادید و درستی مکان آن را از هر طرف بررسی کردید با استفاده از نوک تاکننده‌ی استخوانی قسمت جلویی صفحه که آغشته به چسب نیست را به‌سمت ستون فقرات کتاب فشار دهید.

یک صفحه از کاغذ مومی را در شیار بین صفحه‌ی وارد شده و صفحه‌ی قبل از آن قرار دهید تا از جدا کننده‌ی متن از آغشته شدن به چسب جلوگیری کند.

کتاب را ببندید. یک صفحه‌ی فشار یا صفحه‌‌ی شیشه‌ای سنگین را روی ستون فقرات کتاب قرار داده و وزنه‌ای را روی آن بگذارید. بگذارید برای چند ساعت کتاب در همین حالت بماند.