روش‌های کنترل درد در دندانپزشکی

ترس از درد مهم‌ترین عامل مراجعه نکردن افراد به دندانپزشک است. اما خبر خوب این است که داروها و تکنیک‌های بسیاری وجود دارد که به صورت ترکیبی یا جداگانه برای از بین بردن درد دندان و یا کاهش اضطراب حین انجام عملیات دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بی‌حس کننده‌های موضعی که در دندانپزشکی با استفاده از پنبه به موضع مورد نظر مالیده می‌شوند، به طور معمول برای بی‌حس کردن منطقه‌ای از دهان یا لثه که قرار است مداوا بر روی آن انجام گیرد استفاده می‌شود. معمولا از بی‌حس کننده‌های موضعی قبل از تزریق بی‌حس کننده‌های تزریقی مانند لیدوکائین استفاده می‌شود.

دندانپزشک برای برداشتن قسمت‌های پوسیده درون دندان و آماده‌سازی مینای دندان برای ترمیم دندان از لیزر استفاده می‌کند. در بیشتر موارد استفاده از لیزر درد کمتری را به‌دنبال خواهد داشت و به این دلیل نیاز کمتری به استفاده از داروهای بی‌حس کننده‌های موضعی و تزریقی وجود دارد.

این روش که تحریک عصبی الکتریکی زیرپوستی ( transcutaneous electrical nerve stimulation) نامیده می‌شود یکی دیگر از روش‌های بی‌حس کردن دندان در دندانپزشکی است که جایگزین خوبی برای روش‌های تزریقی است. در این روش لایه‌ای چسبنده روی صورت قرار گرفته و یک دستگاه که توسط باتری تغذیه می‌شود، امواجی الکتریکی را به موضع مورد نظر ارسال می‌کند. در نتیجه این امواج الکتریکی محل مورد نظر بی‌حس می‌شود. مقدار انرژی و امواج وارد شده به موضع صورت را از طریق یک اهرم دستی تنظیم می‌کند. روشی دیگر برای بی‌حس کردن موضع از طریق جریان الکتریسیته، تحریک الکتریکی مغز (cranial electrotherapy stimulation) نامیده می‌شود. امواج الکتریکی به مغز فرستاده شده که باعث ایجاد آرامش و بی‌حسی در بدن می‌شود. در این روش نیز کنترل مقدار امواج با توجه به کاهش یا افزایش درد توسط بیمار با استفاده از یک اهرم دستی انجام می‌گیرد. مزیت این روش‌ها این است که به محض خاموش کردن دستگاه تاثیر بی‌حس کنندگی آن‌ها از بین خواهد رفت و بیمار به احساس طبیعی به حالت خود برخواهد گشت. هم‌چنین بیمار بعد از انجام عملیات دندانپزشکی می‌تواند به رانندگی و فعالیت‌های روزمره خود مشغول شود.

این روش کاهش درد و اضطراب دندانپزشکی از طریق تزریق داروی مسکن در رگ بیمار در ناحیه دست و بازو انجام‌ می‌گیرد. معمولا این روش برای بیمارانی که نیاز به درمان‌های دندانپزشکی گسترده دارند و یا بیمارانی که اضطراب شدید دارند استفاده می‌شود. در این روش دندانپزشک باید به طور مداوم مقدار اکسیژن مصرفی بیمار را کنترل کند تا در صورت نیاز از دستگاه اکسیژن برای وی استفاده شود. در این روش بیمار بیدار بوده اما بسیار آرام است. نکته مهم در این روش این است که دندانپزشک معالج شما باید تخصص و صلاحیت لازم برای تزریق ماده بی‌حس کننده به صورت وریدی را داشته باشد.

داروهای بی‌حس کننده خوراکی از جمله هالسیون (‌Halcion) با تاثیر بر روی سیستم عصبی بیمار باعث کاهش درد ناشی از دندانپزشکی می‌شود. در درمان‌های دندانپزشکی معمولا از این روش بی‌حسی استفاده نمی‌شود زیرا تاثیر آن حداقل بعد از نیم ساعت از زمان مصرف قابل حس است و بعد از انجام عملیات دندانپزشکی نیز تا مدتی بیمار احساس بی‌حالی و خواب‌آلودگی خواهد کرد.

در این روش بیمار در مدت انجام عملیات دندانپزشکی به خواب فرو می‌رود. می‌توان از این روش در مطب دندانپزشکی نیز استفاده کرد اما معمولا بیهوشی‌های عمومی در بیمارستان انجام می‌گیرند. از آن‌جا که این روش خطرات خاص خود را دارد، بهتر است در بیمارستان انجام گیرد. خطرات این روش بیهوشی عبارتند از کاهش ناگهانی فشار خون و ضربان قلب نامنظم، بنابراین باید در حین انجام عملیات دندانپزشکی همواره علایم حیاتی و وضع عمومی بیمار را تحت کنترل داشت. به همین دلیل بیهوشی عمومی تنها در مواردی که بیمار به درمان‌های دندانپزشکی گسترده و ویژه نیاز داشته باشد و دیگر روش‌های بی‌حسی تاثیر زیادی در کاهش درد و اضطراب بیمار نداشته باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش نیز باید دندانپزشک صلاحیت و تخصص لازم در حوزه بیهوشی عمومی داشته باشد.

بسیار مهم است که در مورد تمامی این روش‌ها با دندانپزشک معالج خود صحبت کنید. لازم است که وی را در جریان تمام بیماری‌ها و شرایط خاص خود قرار دهید. اگر به توصیه‌ی دندانپزشک یا خودسرانه دارویی مصرف می‌کنید، این موضوع را به وی اطلاع دهید و اگر به داروی خاصی حساسیت دارید یا قبلا حساسیت نشان داده‌اید دندانپزشک خود را در جریان آن قرار دهید. با اطلاع از تمامی این موارد دندانپزشک شما می‌تواند بهترین روش را برای بی‌حس کردن دندان شما انتخاب کند. هم‌چنین باید اطمینان حاصل کنید که دندانپزشک شما صلاحیت و مهارت لازم در تمامی یا دست کم تعدادی از روش‌های بیهوشی را داشته باشد. اگر چه بسیاری از دندانپزشکان بر این باورند که استفاده از داروهای بی‌حسی برای کاهش درد در هنگام عملیات دندانپزشکی ساده مناسب نیست، اما دندانپزشک عقیده دارد که فواید مراقبت درست از سلامت دهان و دندان افرادی که از عملیات دندانپزشکی واهمه دارند، از خطرات بی‌حسی بیشتر است.