آیا مراجعه‌ منظم به دندانپزشکی ضروری است

بسیاری از مردم تصور می‌کنند باید هر شش ماه یک‌ بار به دندانپزشک مراجعه کرد، حتی اگر مشکلی وجود نداشته باشد. البته، ضرورت معاینه‌های دوره‌ای دندانپزشک جای بحث دارد؛ حتی مشخص نیست این تفکر از کجا نشات گرفته است. برخی بر این باورند که این تفکر در قرن 18 آغاز شده، زمانی که ابزار آزمایش فواید آن فراهم نبود.

اگرچه افرادی که مشکلات دندانی زیادی دارند، باید اغلب به دندانپزشک مراجعه کنند؛ اما باقی مردم چطور؟ دندان‌های دائمی در مقابل خرابی آسیب‌پذیرتر هستند، به‌خصوص زمانی که تازه رشد کرده باشند؛ بنابراین کودکان در سنین شش تا هشت سال باید به‌طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنند. دندان‌های نوجوانان کمتر آسیب‌پذیر هستند، البته تا زمانی که دندان‌های عقل همه‌چیز را به هم نریخته‌اند؛ بنابراین، میزان خطر در سنین مختلف متفاوت است.

در سال 2000، سه چهارم دندانپزشکان در مصاحبه‌ی سالیانه‌ی خود در نیویورک بر ضرورت چکاپ شش ماهه تأکید کرده بودند، درحالی‌که هیچ منبع علمی در این حوزه وجود ندارد و تأثیر این چکاپ‌ها بر کاهش بیماری‌های لثه و خرابی دندان اثبات نشده‌اند. امروزه نیز بسیاری از سازمان‌های دندانپزشکی از جمله آکادمی دندانپزشکی کودکان آمریکا بر این امر تأکید دارند.

البته سال‌هاست که برخی افراد این فاصله‌ی شش ماهه‌ی مراجعه به دندانپزشکی را زیر سوال می‌برند. در سال 1977، آبری شیهام، پروفسور سلامت عمومی دندان در دانشگاه لندن، مقاله‌ای با مضمون کمبود مدرک در مورد چکاپ شش ماهه منتشر کرد. وی پس از 40 سال هنوز بر این باور خود تأکید دارد.

در سال 2003 یک بررسی سامان‌مند، تحقیقات قبلی را مورد بررسی قرار داد و سپس نتایج با هم ترکیب شد. برخی تحقیقات هیچ تفاوتی بین دندان‌های خراب و پرشده در افرادی که هر شش ماه به دندانپزشک مراجعه می‌کرده‌اند با کسانی که این کار را نمی‌کرده‌اند، گزارش نکرده‌اند؛ البته برخی از تحقیقات تعداد دندان‌های پرشده‌ی گروه اول را کمتر گزارش کرده‌اند. یکی از تحقیقات نشان داد که هیچ تفاوتی در اندازه‌ی تومور‌های سرطان دهانی در افرادی که سالیانه بیش از یک‌بار به دندانپزشک مراجعه می‌کنند وجود ندارد، درحالی‌که تحقیقی دیگر احتمال تشخیص سرطان در افرادی که بیش از یک‌بار در سال به دندانپزشک مراجعه می‌کنند را بیشتر دانسته است.

سال گذشته، شبکه‌های جهانی محققان مستقل، Cochrane Collaboration، بررسی سامان‌مند مشابهی انجام داد که نتایج آن مایوس کننده بود. کیفیت و کمیت تحقیق بسیار پایین بود و نتوانست به این موضوع کمکی بکند. آن‌ها تنها یک تحقیق کنترل شده یافتند که در آن دو گروه بیمار به‌صورت تصادفی سالانه یا هر دو سال یک‌بار به دندانپزشک مراجعه می‌کردند. افرادی که سالانه بهدندانپزشک مراجعه می‌کردند وضعیت بهتری داشتند، اما احتمالا کارکنان بیمارستان از گروه‌های تحقیق آگاهی داشته‌اند و این بر تأثیر درمان روی این افراد موثر بوده؛ بنابراین نتایج تحقیق صحیح نیست.

نکته‌ی دیگری وجود دارد که نباید فراموش شود. حتی اگر تحقیقی نشان دهد که کودکانی که به‌طور منظم به دندانپزشک مراجعه می‌کنند دندان‌های پرشده‌ی کمتری دارند، ممکن است عوامل دیگری نیز بر این نتایج تأثیر داشته باشند. همان کودکان ممکن است برتری‌هایی داشته‌اند؛ ممکن است این کودکان متعلق به طبقه‌ی اجتماعی - اقتصادی بالاتری باشند، غذاهای سالم‌تر بخورند یا تجهیزات پزشکی بهتری برای آن‌ها استفاده شده باشد.

هدف دومی هم از مراجعه به دندانپزشک وجود دارد. حتی اگر دندانپزشک هیچ مشکلی پیدا نکند، حضور در بیمارستان به شما یادآوری می‌کند بیشتر مراقب دندان‌های خود باشید. البته هیچ آماری در مورد بهترین روش برای این منظور وجود ندارد.

پس هرچند وقت یک‌بار باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟مراجعه‌ی منظم به دندانپزشک به فرد بستگی دارد. بهتر است کودکان حداقل سالی یک‌بار باید چکاپ شوند، زیرا دندان‌های آن‌ها زودتر خراب می‌شود؛ اگرچه برای بزرگسالان بسته به نیاز حتی دو سال یک‌بار نیز کافی است. هم‌چنین مراجعه دیرتر از دو سال نیز برای افرادی که مراقب دندان‌های خود هستند، بلامانع است. یک گروه کارشناسی در فنلاند در سال 2001 پیشنهاد کرد که افراد زیر 18 سال که زیاد در معرض خطر نیستند، می‌توانند هر 18 ماه یا دو سال یک‌بار به دندانپزشک مراجعه کنند.

این‌که شما چند وقت یک‌بار به دندانپزشک مراجعه می‌کنید به خود شما و ارزیابی دندانپزشک شما بستگی دارد، اما این باور که حتما باید هر شش ماه به دندانپزشک مراجعه کرد هیچ سند علمی ندارد.