استفاده از تفکر انتقادی در آموزش موسیقی

تلفیق روش سقراطی و تفکر انتقادی (Critical Thinking) در آموزش موسیقی در مدارس باید متشکل از خلاقیت و دوری از استراتژی‌های آموزش موسیقی به صورت سنتی باشد.

روش سقراطی بر اساس سبک سؤال و پاسخ است که در فلسفه‌ی سقراط مطرح شده است. آموزش به روش تفکر انتقادی بنیاد مباحثه و پرس‌وجو را در نظر گرفته و آن‌ را در آموزش موسیقی به کار می‌برد. این استراتژی آموزش موسیقی، دانش‌آموزان را تشویق می‌کند از یکدیگر سؤال بپرسند و نقش استاد به‌عنوان دانای مطلق را حذف می‌کند. محققان و مربیان و دانش‌آموزان اخیرا به فواید این روش در کلاس درس پی‌برده‌اند. از نظر دانش آموزان این روش، تفکر به فراتر از چیزی است که می‌شنوی یا چیزی که در ذهن، قلب و روح خود داری. تفکر انتقادی قدرت تاثیرگذاری را به دانش‌آموز می‌دهد و با فراهم کردن ابزار مناسب، آن‌ها برای حضور در جامعه و بازار کار آماده می‌کند.

استراتژی‌های تفکر انتقادی می‌توانند در کلاس‌های تدریس خصوصی یا حتی دانشگاه‌های دولتی مورد استفاده قرار بگیرند. تفکر انتقادی در ایالات‌متحده، جایی که تأکید بر استاندارد شدن آزمون‌ها بود، اکنون منجر به تغییر نقش مربی و فراهم کردن چهارچوب مناسب برای آموزش در کلاس و ترکیب نوشتار و خواندن در بعد هنری شده است.

یکی از قسمت‌های اصلی تفکر انتقادی و روش سقراطی متشکل از نقد به روش سازنده است. در چرخه‌ی نقد موسیقی، دانش‌آموز پروژه‌ی موسیقی خود را ارائه کرده و پس از آن دیگر دانش‌آموزان به‌نوبت در مورد پروژه و نحوه‌ی اجرای آن سؤال می‌پرسند. برای نمونه، دانش‌آموزان پیانو ممکن است از دوست خود بپرسند: «آیا دلیلی وجود دارد که قطعه‌ی مون‌لایت سوناتا (Moonlight Sonata) را غمگین نواختی؟» یا «آیا می‌شود قطعات بتهوون را شاد نواخت؟» مسئله اصلی در این‌جا تأکید تفکر انتقادی بر مباحث درگیر کننده و مباحث سازنده است.

مربی آموزش موسیقی می‌تواند مباحث مناسب سن و سطح دانش‌آموزان را مطرح کند. مربی چندین قطعه در سبک‌های مختلف را انتخاب کرده و پس از پخش آن‌ها از دانش‌آموزان می‌خواهد با سؤالات تفکر انتقادی در مورد آن‌ها بحث کنند.

چند سؤال می‌تواند نمونه‌های زیر باشد:

برای دانش‌آموزان بزرگسال مربی می‌تواند کلاس آموزش موسیقی را به چند گروه تقسیم کرده و به هر گروه سؤال انتقادی خاصی بدهد. پس از 15 دقیقه هر گروه نتایج خود را مطرح کرده و سپس مربی نسبت به آن‌ پاسخ‌ها ایجاد بحث می‌کند؛ در انتها نقطه نظر اصلی مطرح خواهد شد. سؤالاتی چون «چرا این طور فکر می‌کنید؟» و «چگونه می‌توانید این نقطه نظر را اثبات کنید؟» به کلاس آموزش موسیقی کمک خواهد کرد.

ماریا استفانوا، نویسنده و مدرس، روش «بلیت خروج» (Exit Ticket) را در مقاله‌ی خود به نام «توسعه‌ی تفکر انتقادی و ارزیابی در کلاس آموزش موسیقی» مطرح کرده است. این روش آموزش موسیقی، از دانش‌آموزان می‌خواهد قبل از خروج از کلاس به یک سؤال تفکر انتقادی پاسخ دهند. این استراتژی پرسیدن سؤال به‌جای فراهم کردن پاسخ را تشویق می‌کند که بخش اصلی روش تفکر انتقادی است.

استفاده از تفکر انتقادی در کلاس آموزش موسیقی، تفکر عمیق‌تر و درگیر شدن بیشتر دانش‌آموزان با مباحث را تشویق می‌کند. با درگیر کردن دانش‌آموزان در فرآیند بحث، آن‌ها را برای آینده‌ای موفق‌تر آماده می‌کنید.