گیربکس

گیربکس به قطعه‌ای مکانیکی گفته می‌شود که به وسیله آن مقدار معینی از نیروی موتور به چرخ‌های خودرو منتقل می‌شود. همچنین، گیربکس این امکان را به‌وجود می‌آورد تا بدون نیاز به بالا بردن بیش از حد دور موتور سرعت خودرو را افزایش داد. سیستم انتقال نیرو یکی از مهم‌ترین اجزای هر خودرو به‌شمار می‌رود. این بخش از خودرو از اجزای مختلفی از جمله گیربکس تشکیل شده است؛ که همانطور که از اسمش پیداست وظیفه انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها را بر عهده دارد. اگر قدرتمندترین موتور را داشته باشید اما هیچ سیستم انتقال قدرت یا گیربکسی روی خودرو نصب نشده باشد تمام نیروی تولید شده به هدر خواهد رفت؛ چراکه هیچ‌گونه رابطی میان نیروی تولید شده توسط موتور و چرخ‌های خودرو وجود ندارد. به همین جهت، سرویس و تعمیر دوره‌ای این بخش به منظور حفظ ایمنی و عملکرد بهینه خودرو از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. این مهم با کسب اطلاعات کامل در خصوص نحوع عملکرد گیربکس، انواع گیربکس و نشانه‌های خرابی گیربکس به دست خواهد آمد.

اهمیت گیربکس

گیربکس قطعه‌ای است که مسئول انتقال نیروی تولید شده توسط موتور به چرخ‌ها می‌باشد. در حقیقت، گیربکس کمک می‌کند تا نیروی موتور به بخش مورد نظر یعنی چرخ‌ها منتقل شود و هدر نرود. همچنین، گیربکس تعیین می‌کند که چه مقدار نیرو به چرخ‌ها منتقل شود. اگر نیاز به سرعت بیشتر باشد با تغییر دنده می‌توان نیروی بیشتری از موتور به چرخ‌ها منتقل کرد. بنابراین، گیربکس از اجزای مهم خودرو محسوب می‌شود که نیروی بهینه را متناسب با نیاز از موتور به چرخ‌ها منتقل می‌کند. این مسئله می‌تواند از جنبه بهینه‌سازی مصرف سوخت نیز اهمیت داشته باشد؛ چرا که گیربکس از هدر رفت نیروی موتور جلوگیری می‌کند.

انواع گیربکس

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، وظیفه گیربکس انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها است. این انتقال نیرو می‌تواند به دو صورت دستی یا اتوماتیک صورت پذیرد. به همین منظور، دو نوع گیربکس دستی و گیربکس اتوماتیک طراحی و ساخته می‌شود. در گیربکس دستی انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها توسط راننده و از طریق تعویض دنده انجام می‌شود. برای این‌ کار، ابتدا باید گلاچ را فشار داد و سپس اقدام به تعویض دنده کرد. در نوع جدیدتر گیربکس یعنی گیربکس اتوماتیک عملکرد انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها به صورت خودکار انجام می‌شود و نیاز به تعویض دنده توسط راننده وجود ندارد. با این حال، در اکثر خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک امکان تعویض دستی دنده نیز وجود دارد.

اهمیت سرویس و تعمیر گیربکس

گیربکس در انتقال نیرو مورد نیاز از موتور به چرخ‌ها و همچنین بهینه‌سازی مصرف سوخت نقش دارد. از این رو، بروز هر گونه خرابی در سیستم انتقال نیرو می‌تواند پیامدهای جدی را در پی داشته باشد. برای مثال، خرابی گیربکس باعث می‌شود تا نیرو موتور به درستی به چرخ‌ها منتقل نشود و در نتیجه خودرو حرکت نکند. همچنین، وجود هر گونه مشکل در عملکرد گیربکس می‌تواند سبب هدر رفتن میزان قابل توجهی از نیرو تولید شده و به دنبال آن افزایش مصرف سوخت شود. به همین جهت، لازم است تا در صورت خرابی گیربکس اقدام به تعمیر آن کرد. در ادامه به رایج‌ترین نشانه‌های خرابی گیربکس خواهیم پرداخت.

نشانه‌های خرابی گیربکس

با توجه به اهمیت بالای گیربکس در انتقال نیرو و بهینه‌سازی مصرف سوخت لازم است تا با نشانه‌های خرابی آن آشنا بود تا در صورت بروز هر گونه مشکل فورا اقدام به برطرف کردن آن کنید. اولین نشانه‌ای که به شما می‌گوید گیربکس به تعمیر نیاز دارد روشن شدن چراغ هشدار دهنده گیربکس است. سخت جا رفتن دنده نیز یکی دیگر از عواملی است که نشان می‌دهد گیربکس دارای مشکل می‌باشد. این مشکل ممکن است به دلیل ساییدگی اجزای داخلی یا کم بودن روغن گیربگس رخ دهد. وجود نشتی از دیگر نشانه‌های بارزی است که می‌تواند از خرابی گیربکس حکایت داشته باشد. برای بررسی نشتی گیربکس کافیست نکاهی به زیر خودرو بیاندازید و به دنبال نشانه‌های نشتی بگردید. از دیگر نشانه‌های خرابی گیربکس صدای غیرعادی و بلند گیربکس است. اگر هنگام تعویض دنده صدای ضربه یا غیر عادی شنیده شود به این معناست که گیربکس نیاز به تعمیر دارد. لرزش گیربکس هم می‌تواند از خرابی این بخش از خودرو دلالت داشته باشد. از علائم بارز نقص عملکرد در سیستم گیربکس ایجاد بوی روغن سوختگی در این ناحیه است. این بوی سوختگی می‌تواند ناشی از داغ شدن بیش از حد روغن گیربکس باشد.

نکاتی که باید در نگه‌داری گیربکس رعایت شوند

یکی از نکاتی که اکثر مالکین خودرو از آن غافل هستند سرویس و نگه‌داری از گیربکس است. عدم استفاده و نگه‌داری صحیح از گیربکس می‌تواند آسیب‌ جدی به بخش‌های مختلف سیستم انتقال نیرو و موتور وارد کند. بدین جهت، لازم است از نحوه استفاده و نگه‌داری صحیح گیربکس اطلاع داشته باشید. تعویض به موقع روغن گیربکس نقش مهمی در افزایش طول عمر و عملکرد بهینه گیربکس دارد. به طور کلی، در شرایطی که روغن گیربکس تغییر رنگ دهد یا سطح آن کاهش یابد نیاز به تعویض دارد. همچنین، روغن گیربکس باید پس از طی کردن مسافت معینی تعویض شود؛ که میزان آن بستگی زیادی به کیفیت و برند روغن گیربکس دارد. از دیگر عواملی که می‌تواند به سیستم انتقال نیرو آسیب بزند افزایش دمای موتور است. به همین منظور، برای حفظ عملکرد بهینه گیربکس لازم است تا سیستم خنک کننده موتور در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد. همچنین، گیربکس می‌بایست به طور مدام تمیز شود. گیربکس دارای فیلتر است و باید به صورت منظم تمیز و در مواقع نیاز تعویض شود. در ضمن، نحوه استفاده از گیربکس نیز نقش مهمی در سلامت این بخش دارد. برای مثال، در زمانی که نیاز به استفاده از دنده عقب باشد باید ابتدا از توقف کامل خودرو اطمینان حاصل و سپس اقدام به تعویض دنده کرد. در غیر این صورت، اصطکاک گیربکس به شدت افزایش می‌یابد و باعث فرسایش و خرابی زودهنگام این بخش می‌شود. از دیگر نکاتی که در خصوص استفاده از گیربکس باید مدنظر قرار داد اجتناب از رانندگی در وضعیت خلاص است. بسیاری از رانندگان فکر می‌کنند که هنگام رانندگی اگر دنده را در وضعیت خلاص قرار دهند می‌توانند مصرف سوخت خودرو را کاهش دهند. در حقیقت، این تصوری اشتباه است و باعث آسیب رسیدن به قطعات گیربکس می‌شود.